Odgovor:

Nastanak poreske obaveze uređen je članom 10. Zakona o porezima na imovinu I to:

Stav 1: Obaveza po osnovu poreza na imovinu nastaje najranijim od sledećih dana: danom sticanja prava na koje se porez na imovinu plaća u skladu sa članom 2. stav 1. i članom 2a ovog zakona, danom uspostavljanja državine kad se porez plaća na državinu, danom početka korišćenja, danom osposobljavanja, danom izdavanja upotrebne dozvole, odnosno danom omogućavanja korišćenja imovine na drugi način.

Stav 2: Kad je pravo iz stava 1. ovog člana stečeno na objektu u izgradnji koji nije osposobljen za korišćenje, ne koristi se i za koji nije izdata upotrebna dozvola, obaveza po osnovu poreza na imovinu za taj objekat nastaje najranijim od sledećih dana: danom početka korišćenja, danom osposobljavanja, danom izdavanja upotrebne dozvole, odnosno danom omogućavanja korišćenja objekta na drugi način (uključujući uspostavljanje državine), osim u slučaju iz st. 3. i 4. ovog člana.

Stav 3: Poreska obaveza za zgradu u izgradnji površine preko 500 m² (osim zgrade koja se smatra ekonomskim objektom, odnosno zgrade za čiju izgradnju građevinsku dozvolu izdaje ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva, odnosno nadležni organ autonomne pokrajine kao povereni posao, u skladu sa zakonom kojim se uređuju planiranje i izgradnja), odnosno za posebni deo zgrade koji predstavlja tehničku i funkcionalnu celinu površine preko 500 m² koji se dograđuje ili nadgrađuje, koja nije osposobljena za korišćenje i ne koristi se (u daljem tekstu: zgrada), na čijoj izgradnji, dogradnji ili nadgradnji (u daljem tekstu: izgradnja) su izvedeni grubi građevinski radovi sa konstruktivnim sklopom (temelj, stubovi sa gredama ili zidovi, tavanica, sa ili bez krova, sa ili bez završene fasade, sa ili bez postavljene spoljne stolarije i izvedenih podopolagačkih radova), nastaje počev od 1. januara naredne godine u odnosu na godinu:

              1) u kojoj je isteklo pet godina od dana pravosnažnosti prve građevinske dozvole ili odobrenja za izgradnju te zgrade (u daljem tekstu: građevinska dozvola), odnosno sedam godina od dana pravosnažnosti prve građevinske dozvole za tu zgradu, ako je rešenjem nadležnog organa odobreno da građevinska dozvola ostaje na pravnoj snazi još dve godine po isticanju pet godina od dana njene pravosnažnosti;

              2) završetka izgradnje konstruktivnog sklopa, ako građevinska dozvola nije izdata.

Stav 4: Za zgrade iz stava 3. ovog člana za koje je do 31. decembra 2018. godine protekao duži period od perioda koji opredeljuje nastanak poreske obaveze u skladu sa tom odredbom, poreska obaveza nastaje 1. januara 2019. godine.

Kada pravno lice, koje porez na imovinu utvrđuje samooporezivanjem, ne podnese poresku prijavu, obaveza se utvrđuje u potsupku poreske kontrole u skladu sa ZPPPA I Zakonom o porezima na imovinu.

Prema članu 51. ZPPPA u poreskom postupku teret dokaza snosi:

              1) Poreska uprava – za činjenice na kojima se zasniva postojanje poreske obaveze;

              2) poreski obveznik – za činjenice od uticaja na smanjenje ili ukidanje poreza.

U vašem slučaju u postupku poreske kontrole, treba utvrditi dan nastanka poreske obaveze imajući u vidu citirane odredbe člana 10. Zakona o porezima na imovinu.

Pre svega treba proveriti da li je objekat počeo da se koristi, da li je osposobljen za korišćenje ili je omogućeno korišćenje na drugi načini utvrditi najraniji dan kada se to desilo (dan nastanka obaveze prema članu 10 stav 1 ZPI).

Na osnovu rešenja o ozakonjenju i druge dokumentacije kojom raspolaže organ koji je doneo to rešenje (a koju možete pribaviti službenim putem), treba da utvrdite da li je objekat završen u građevinskom smislu (osposobljen za korišćenje) ili ne, s obzirom da se ozakonjenje može izvršiti i za objekat koji je stavljen pod konstruktivni sklop, a koji nije u potpunosti osposobljen za korišćenje.

Prema članu 3. Zakona o ozakonjenju, predmet ozakonjenja, u smislu ovog zakona, jeste objekat koji je završen u građevinskom smislu. Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, kada je predmet ozakonjenja zgrada, predmet ozakonjenja može biti i zgrada na kojoj su izvedeni samo konstruktivni građevinski radovi (temelj, armiranobetonski ili čelični stubovi sa gredama, odnosno armiranobetonska tavanica, krovna konstrukcija), sa ili bez završene fasade.

Član 6. Zakona o ozakonjenju propisuje da je predmet ozakonjenja objekat za koji je podnet zahtev za legalizaciju u skladu sa ranije važećim zakonom kojim je bila uređena legalizacija objekata, do 29. januara 2014. godine i koji je vidljiv na satelitskom snimku teritorije Republike Srbije iz 2015. godine. Predmet ozakonjenja je i objekat za koji nije podnet zahtev za legalizaciju u skladu sa ranije važećim zakonom kojim je bila uređena legalizacija objekata, a koji je vidljiv na satelitskom snimku teritorije Republike Srbije iz 2015. godine, za koji je nadležni građevinski inspektor doneo rešenje o rušenju, u skladu sa odredbama Zakona o ozakonjenju objekata („Službeni glasnik RS“, broj 96/15). Predmet ozakonjenja je i objekat za koji je podnet zahtev u skladu sa Zakonom o posebnim uslovima za upis prava svojine na objektima izgrađenim bez građevinske dozvole („Službeni glasnik RS“, br. 25/13, 145/14 i 96/15), za koje postupak nije pravnosnažno okončan.

U skladu sa Zakonom o ozakonjenju objekata (član 11), u cilju utvrđivanja mogućnosti ozakonjenja u skladu sa odredbama ovog zakona, u postupku ozakonjenja pribavlja se izveštaj o zatečenom stanju objekta čiji sastavni deo je i elaborat geodetskih radova za nezakonito izgrađeni objekat.

Veoma je važno imati u vidu da dan nastanka poreske obaveze po osnovu poreza na imovinu ne može biti dan ozakonjenja, jer to nije propisano zakonom.

S obzirom da je investitor obveznik koji vodi poslovne knjige, od istog se u postupku poreske kontrole mogu zahtevati dokazi na osnovu kojih se može utvrditi dan nastanka poreske obaveze (kada su završeni svi građevinski radovi, izvršeno priključenje na struju, vodu I sl…). Ako obveznik ne učestvuje u postupku poreske kontrole odgovarajući  dokazi kojima se može potvrditi dan nastanka poreske obaveze se moraju pribaviti službenim putem od drugih organa ili javnih preduzeća koji istima mogu da raspolažu.

Napominjemo da u slučaju da iz raspoloživih dokaza utvrdite da je obaveza nastala pre 2016 godine, nije neophodno da se utvrđuje tačan datum nastanka poreske obaveze, jer se svakako u postupku poreske kontrole, zbog zastarelosti, može utvrditi obaveza pet godina unazad (najranije od 1.1.2016. godine).

Takođe, u slučaju da objekat i dalje nije funkcionalan u celosti, u smislu da se nije otpočelo sa korišćenjem niti je osposoblejn za korišćenje, tada je obaveza za objekat svakako nastala 1.1.2019. godine u skladu sa članom 10. stav 3 Zakona o porezima na imovinu (objekat veći od 500 m²).

 U svakom slučaju, kada proverite sve dokaze I utvrdite činjenice, možete opredeliti dan nastanka obaveze po osnovu poreza na imovinu za predmetni objekat, nakon čega ćete u postupku poreske kontrole sačiniti zapisnik I nakon toga doneti rešenja o utvrđivanju poreza, na koja obveznik svakako ima pravo žalbe, pri čemu teret dokazivanja žalbenih navoda pada na obveznika.

U bilten mišljenja MF br. 4/2019, mišljenja broj 9 (br. 430-00-00177/2019-04 od 01.4.2019. god.) i 13 (br. 413-00-00020/2019-04 od 12.3.2019. god.) odnose na nastanak poreske obaveze i mogu biti korisna.